મચ્છુ જળ હોનારત, જાણો ડેમ તૂટવા પાછળ નું કારણ

સમગ્ર ભારતમાં ટાઇલ્સના વ્યવસાય માટે પ્રખ્યાત મોરનું શહેર મોરબી એ ગુજરાતના સૌથી ધનાઢ્ય શહેરોમાંનું એક છે. તે ગુજરાતમાં સમાન નામના મોરબી જિલ્લાનું મુખ્ય મથક પણ છે. આજથી લગભગ 40 વર્ષ પહેલા, તેને આવી દુર્ઘટનાનો સામનો કરવો પડ્યો હતો, જેના કારણે આ શહેર લગભગ સંપૂર્ણપણે નાશ પામ્યું હતું. 11 ઓગસ્ટ, 1979ના રોજ સર્જાયેલી આ દુર્ઘટના મચ્છુ નદી પરના મચ્છુ ડેમના ભંગાણનું પરિણામ હતું.

તે વર્ષે ચોમાસા દરમિયાન, પશ્ચિમ ભારતમાં ભારે વરસાદ પડ્યો હતો. જેના કારણે સૌરાષ્ટ્રના કેટલાક વિસ્તારોમાં (મોરબી ગુજરાતના આ ભાગમાં આવેલું છે)માં હળવી પૂરની સ્થિતિ સર્જાઈ હતી અને મચ્છુ ડેમ પાણીથી ભરાઈ ગયો હતો. આ ડેમ તૂટવાના ભયમાં હોવાની સરકારી સ્તરે કોઈને માહિતી નહોતી. કહેવાય છે કે ત્રણ દિવસથી ઓવરફ્લો રહેલો ડેમ 11 ઓગસ્ટે બપોરે 3.15 કલાકે તૂટી ગયો હતો અને પછીની 15 મિનિટમાં આખું શહેર પાણીમાં ગરકાવ થઈ ગયું હતું. આ પછી મોરબીના ઘર અને અન્ય ઈમારતો જમીનમાં ધસી પડવા લાગી અને મોટી સંખ્યામાં લોકો અને પશુઓ મૃત્યુ પામવા લાગ્યા.

ચાર કિલોમીટર લાંબો ડેમ જે રીતે તૂટ્યો હતો તે મોરબીના લોકોને સાજા થવા માટે થોડી મિનિટોનો સમય પણ મળ્યો નથી. જેના કારણે આગામી થોડા કલાકોમાં અહીંની 15 થી 20 હજારની વસ્તી કાલના ગાલમાં સમાઈ ગઈ. કેટલાક અનુમાનમાં, તે 25 હજાર સુધી કહેવામાં આવે છે. ભારતના તાજેતરના ઈતિહાસમાં 2001માં જ્યારે ભૂકંપ આવ્યો ત્યારે ગુજરાતમાં જ એક સાથે આટલા લોકોના મોત થયા હતા.

સત્તાવાર આંકડાઓ અનુસાર, આ ભૂકંપના કારણે લગભગ 20 હજાર લોકોના મોત થયા હતા. 2004ની સુનામીને કારણે ભારતમાં લગભગ 12,000 લોકોના મોત થયા હતા. અને 1984માં ભોપાલ ગેસ દુર્ઘટનામાં માર્યા ગયેલા લોકોનો સત્તાવાર આંકડો લગભગ અઢી હજાર છે. જો કે કહેવાય છે કે આના કારણે 10 હજારથી વધુ લોકોના મોત થયા છે. આ આંકડાઓ મચ્છુ ડેમ ભંગને ભારતમાં સૌથી વિનાશક અકસ્માતોમાંથી એક બનાવે છે.

આ પછી તરત જ રાજ્ય સરકારે મોરબીમાં થયેલા અકસ્માતની તપાસ માટે પંચની રચના કરી હતી. પરંતુ તે 18 મહિના પછી વિસર્જન કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારે રાજ્ય સરકારના આ નિર્ણયની ખૂબ ટીકા થઈ હતી. માનવાધિકાર કાર્યકરોએ જણાવ્યું હતું કે કમિશનની તપાસમાં સિંચાઈ વિભાગના ઉચ્ચ અધિકારીઓને જવાબદાર ઠેરવવામાં આવી રહ્યા છે. આ મુદ્દાની તરફેણમાં તેમની દલીલો એવી હતી કે ડેમના બાંધકામમાં ટેકનિકલ ખામીઓ છે,

તેમજ અધિકારીઓ દ્વારા પાણી ભરવા અને ડ્રેનેજ માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવતી ગણતરી પદ્ધતિ પણ યોગ્ય નથી. આ ભૂલો ભારે વરસાદ દરમિયાન ડેમ તૂટવાનું કારણ બની હતી. થોડા સમય પછી સુપ્રીમ કોર્ટે આયોગને ભંગ કરવાના સરકારના નિર્ણયને યથાવત રાખ્યો હતો. આ પછી ક્યારેય આ મામલાની તપાસ થઈ શકી નથી અને આજદિન સુધી આ ઘટનાની જવાબદારી નક્કી થઈ નથી.

જુઓ વિડિઓ

નોંધ – દરેક ફોટો પ્રતીકાત્મક છે – (ફોટો સોર્સ : ગુગલ)

[ આ વેબસાઈટ પર આપેલી તમામ ન્યુઝ અને વાતો રિપોર્ટરે રિપોર્ટ કરેલા છે અથવા તો કોઈક સોર્સ ઉપરથી લેવામાં આવેલા છે. અમારો પ્રયત્ન તમને શ્રેષ્ઠ માહિતી સતત પહોંચાડવાનો છે અને રહેશે. આ ન્યુઝ તથા અન્ય વાતોની જવાબદારી જે-તે લેખક (રિપોર્ટર) તથા સોર્સની રહેશે ધર્મ લોક વેબસાઈટ કે પેજની રહેશે નહીં ]